35

Imam Ali (P.B.U.H) says:
Right of friends
Do good to your brother when he is bent upon doing harm to you. When he ignores or declines to recognize the kinship, befriend him, go to his help and try to maintain relations. If he is miserly with you and refuses to help you, be generous with him and support him financially. If he is cruel with you, be kind and considerate with him. If he harms you accept his excuses. Behave with him as if he is a master and you are a slave, and he is a benefactor and you are a beneficiary.

But be careful that you do not thus behave with undeserving and mean persons. Do not develop friendship with the enemy of your friend otherwise your friend will turn into an enemy. Advise your friend sincerely and to the best of your ability even though he may not like it. Keep a complete control over your temper and anger because I never found anything more beneficial at the end and producing more good results than such a control.

Be mild, pleasant and lenient with him who is harsh, gross, and strict with you; gradually he will turn to your behaviour. Grant favour and be considerate to your enemy because you will thus gain either one of the two kinds of victories: (one rising above your enemy, the other of reducing the intensity of his hostility). If you want to cease relations with your friend, then do not break off totally, let your heart retain some consideration for him so that you will still have some regard for him if he comes back to you. Do not disappoint a person who holds a good opinion of you and do not make him change his opinion. Under the impression that you, as a friend, can behave as you like, do not violate the rights of your friend because, when he is deprived of his rights and privileges, he will no more remain your friend. Do not ill-treat members of your family and do not behave with them as if you are the most cruel man alive. Do not run after him who tries to avoid you. The greatest achievement of your character is that the hostility of your brother against you does not overcome the consideration and friendship you feel towards him, and his ill-treatment of you does not overbalance your kind treatment to him. Do not get worried and depressed over the oppressions because whoever oppresses you is in reality doing himself harm and is trying to find ways for your good. Never ill-treat a person who has done good to you.

Nahj-ul balaghah, Letter 31

قال امير المومنين علی عليه اسلام

حقوق الاصدقاء

احْمِلْ نَفْسَكَ مِنْ أَخِيكَ عِنْدَ صَرْمِهِ عَلَى الصِّلَةِ، وَعِنْدَ صُدُودِهِ عَلَى اللَّطَفِ وَالْمُقَارَبَةِ، وَعِنْدَ جُمُودِهِ عَلَى الْبَذْلِ، وَعِنْدَ َبَاعُدِهِ عَلَى الدُّنُوِّ، وَعِنْدَ شِدَّتِهِ عَلَى اللِّينِ، وَعِنْدَ جُرْمِهِ عَلَى الْعُذْرِ، حَتَّى كَأَنَّكَ لَهُ عَبْدٌ، وَكَأَنَّهُ ذُونِعْمَة عَلَيْكَ

وَإِيَّاكَ أَنْ تَضَعَ ذلِكَ فِي غَيْرِ مَوْضِعِهِ، أَوْ أَنْ تَفْعَلَهُ بِغَيْرِ أَهْلِهِ، لاَ تَتَّخِذَنَّ عَدُوَّ صَدِيقِكَ صَدِيقاً فَتُعَادِيَ صَدِيقَكَ، وَامْحَضْ أَخَاكَ النَّصِيحَةَ، حَسَنةً كَانَتْ أَمْ قَبِيحَةً، وَتَجَرَّعِ الْغَيْظَ، فَإِنِّي لَمْ أَرَ جُرْعَةً أَحْلَى مِنْهَا عَاقِبَةً، وَلاَ أَلَذَّ مَغَبَّةً

وَلِنْ لِمَنْ غَالَظَكَ، فَإِنَّهُ يُوشِكُ أَنْ يَلِينَ لَكَ، وَخُذْ عَلَى عَدُوِّكَ بِالْفَضْلِ فإِنَّهُ أَحْلَى الظَّفَرَيْنِ، وَإِنْ أَرَدْتَ قَطِيعَةَ أَخِيكَ فَاسْتَبْقِ لَهُ مِنْ نَفْسِكَ بَقِيَّةً يَرْجِعُ إِلَيْهَا إِنْ بَدَا لَهُ ذلِكَ يَوْماً مَا، وَمَنْ ظَنَّ بِكَ خَيْراً فَصَدِّقْ ظَّنهُ، وَلاَ تُضِيعَنَّ حَقَّ أَخِيكَ اتِّكَالاً عَلَى مَا بَيْنَكَ وَبَيْنَهُ، فَإِنَّهُ لَيْسَ لَكَ بِأَخ مَنْ أَضَعْتَ حَقَّه، وَلاَ يكُنْ أَهْلُكَ أَشْقَى الْخَلْقِ بِكَ وَلاَ تَرْغَبَنَّ فِيمَنْ زَهِدَ فِيكَ، وَلاَ يَكُونَنَّ أَخُوكَ أَقْوَى عَلَى قَطِيعَتِكَ مِنْكَ عَلَى صِلَتِهِ، وَلاَ تكُونَنَّ عَلَى الاِْسَاءَةِ أَقْوَى مِنْكَ عَلَى الاِْحْسَانِ، وَلاَ يَكْبُرَنَّ عَلَيْكَ ظُلْمُ مَنْ ظَلَمَكَ، فَإِنَّهُ يَسْعَى فِي مَضَرَّتِهِ وَنَفْعِكَ، وَلَيْسَ جَزَاءُ مَنْ سَرَّكَ أَنْ تَسُوءَهُ

نهج البلاغه، کتبه 31

حقوق دوستان
چون برادرت از تو جدا گردد، تو پیوند دوستی را برقرار کن، اگر روی برگرداند تو مهربانی کن، و چون بخل ورزد تو بخشنده باش، هنگامی که دوری می گزیند تو نزدیک شو، و چون سخت می گیرد تو آسان گیر، و به هنگام گناهش عذر او بپذیر، چنان که گویا بنده اومی باشی، و او صاحب نعمت تو می باشد

مبادا دستورات یاد شده را با غیر دوستانت انجام دهی، یا با انسان هایی که سزاوار آن نیستند بجا آوری، دشمن دوست خود را دوست مگیر تا با دوست دشمنی نکنی. در پند دادن دوست بکوش، خوب باشد یا بد، و خشم را فرو خور که من جرعه ای شیرین تر از آن ننوشیدم، و پایانی گواراتر از آن ندیده ام

با آن کس که با تو درشتی کرده، نرم باش که امید است به زودی در برابر تو نرم شود; با دشمن خود با بخشش رفتار کن، زیرا سرانجام شیرین دو پیروزی است( انتقام گرفتن یا بخشیدن) اگر خواستی از برادرت جدا شوی، جایی برای دوستی باقی گذار، تا اگر روزی خواست به سوی تو باز گردد بتواند; کسی که به تو گمان نیک برد او را تصدیق کن، و هرگز حق برادرت را به اعتماد دوستی که با او داری ضایع نکن، زیرا آن کس که حقش را ضایع می کنی با تو برادر نخواهد بود; و افراد خانواده ات بدبخت ترین مردم نسبت به تو نباشند، و به کسی که به تو علاقه ای ندارد دل مبند; مبادا برادرت برای قطع پیوند دوستی، دلیل محکم تر از برقراری پیوند با تو داشته باشد، و یا در بدی کردن، بهانه ای قوی تر از نیکی کردن به تو بیاورد; ستمکاری کسی که به تو ستم می کند در دیده ات بزرگ جلوه نکند، چه او به زیان خود، و سود تو کوشش دارد، و سزای آن کس که تو را شاد می کند بدی کردن نیست